تفکر قالبی ( استریوتایپینگ ) به زبان ساده
استریوتایپینگ (تفکر قالبی) چیست؟
دامِ استریوتایپینگ و تکنیک تعلیق سه ثانیه‌ای:
اینها شیرازی هستند، پس… هستند.
آنها شمالی هستند، پس… هستند.
همه مردها… هستند.
شما زن‌ها همتون…
ایرانی‌ها… هستند ولی خارجی‌ها … هستند.
ما ایرانی‌ها همیشه می‌خواهیم آسان‌ترین راه را انتخاب کنیم.
متولد ماه… هستی پس بی‌قید و بندی!
اهالی فلان شهر همه قاچاقچی هستن
طرف بنز داره پس…
و هزاران مثال دیگر
خطای استریوتایپ ترکیبی از نگرش و پیشداوری‌هاست که به گروهی خاص تعمیم‌یافته و اغلب هم نادرست است. به‌عبارتی کسانی تفکر قالبی دارند که فکر می‌کنند همه افراد یک گروه از یک ویژگی معین برخوردارند.
یک روز پسری همراه پدر خود سوار ماشین در حال مسافرت توی مسیر تصادف می‌کنند و پدر فوت می‌کند. نیروهای امدادی پسر رو به بیمارستان منتقل می‌کنند. زمانی که رئیس بیمارستان برای بررسی وضعیت جسمانی پسر به ملاقاتش می‌آيد با تعجب متوجه می‌شود که این فرد همان پسر خودش است.
اگر پدر فوت کرده، پس رئیس بیمارستان چه کسی است؟ آیا ما این جا با یک معما و مساله پیچیده خانوادگی روبرو هستیم؟
اگر خطای استریوتایپ در مورد جنسیت وجود نداشت بیشتر ما جواب درست را می‌توانستیم حدس بزنیم. رئیس بیمارستان مادر پسر بود. اما ما این استریوتایپ را داریم که رئیس بیمارستان قاعدتاً یک مرد است و اصلاً ذهن ما اجازه حل این معما را به ما نمی‌دهد.
چه کنیم که از خطای استریوتایپینگ در امان بمانیم.
“سه ثانیه تعلیق”
معمول آن است که میان قضاوت درباره یک شی، شخص، پدیده و به زبان آوردنِ آن قضاوت، تقریباً زمانی وجود ندارد و به همان سرعتی که در ذهنِ‌مان قضاوت شکل می‌گیرد آن قضاوت را بیان می‌کنیم؟!
اگر چند روز تمرین کنیم که بین آنچه در ذهن‌مان می‌گذرد و آنچه می‌گوییم فقط سه ثانیه تاخیر بیاندازیم مغز ما فرصت پیدا می‌کند که در مورد آن، نه به صورت خودکار که به صورت خودآگاه تفکر و سپس قضاوت و اظهار نظر کند.
در آن سه ثانیه فقط یک سوال از خود بپرسیم: آیا برای آنچه می‌خواهم بگویم شواهد، اسناد و دلیل کافی دارم؟
